اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین، بررسی علائم و روش های درمان

شخصیت مرزی یا بوردرلاین چه نوع اختلالی است؟
تیم محتوای ایران نوبت
1403/07/15

اختلال شخصیت مرزی (BPD)

اختلال شخصیت مرزی (BPD)
اختلال شخصیت مرزی (BPD) یک اختلال روانی است که با ناپایداری شدید در احساسات، روابط بین‌فردی و هویت فرد همراه است. افراد مبتلا به این اختلال با مشکلاتی در مدیریت احساسات و رفتارهای تکانشی مواجه هستند که این امر منجر به چالش‌های زیادی در روابط و تصمیم‌گیری‌های آن‌ها می‌شود. ناپایداری عاطفی، تغییرات سریع در خلق و خو و تجربه‌های شدید عاطفی از ویژگی‌های بارز این اختلال هستند. BPD معمولاً نیازمند روان‌درمانی و در برخی موارد دارودرمانی است.

ویژگی‌های اصلی

ویژگی‌های اصلی این اختلال شامل موارد زیر است:
ناپایداری عاطفی: نوسانات سریع احساسات، مانند تغییر از خوشحالی شدید به ناامیدی یا عصبانیت ناگهانی.
ترس از رهاشدگی: افراد مبتلا به BPD معمولاً از ترک شدن یا طرد شدن به شدت می‌ترسند و ممکن است رفتارهای افراطی برای جلوگیری از این احساس نشان دهند.
مشکلات در هویت: این افراد اغلب با هویت ناپایدار دست و پنجه نرم می‌کنند و دیدگاهشان نسبت به خود به سرعت تغییر می‌کند.
رفتارهای تکانشی: رفتارهای پرخطری مانند مصرف مواد، رانندگی خطرناک، یا روابط جنسی پرخطر.
خودزنی و رفتارهای خودتخریبی: بسیاری از افراد با BPD ممکن است به خودزنی یا تهدید به خودکشی روی آورند.
روابط ناپایدار: روابط بین‌فردی این افراد معمولاً پر از تضاد و ناپایداری است.
احساس پوچی: افراد مبتلا به BPD احساس مداوم تهی بودن یا بی‌معنایی را تجربه می‌کنند.
خشم شدید: ناتوانی در کنترل خشم که ممکن است به شکل‌های مختلف بروز کند.
افکار پارانویایی: در مواقع استرس شدید ممکن است افکار پارانویایی یا قطع ارتباط با واقعیت را تجربه کنند.

عوامل مؤثر در بروز BPD

عوامل مؤثر در بروز BPD
بروز این اختلال به عوامل ژنتیکی، زیستی، روان‌شناختی و محیطی وابسته است. مهم‌ترین این عوامل عبارتند از:

عوامل ژنتیکی و زیستی

وراثت: بروز BPD ممکن است به دلیل ژنتیکی باشد؛ افرادی که یکی از اعضای خانواده آن‌ها به این اختلال مبتلا است، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
عدم تعادل شیمیایی مغز: ناهماهنگی در مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین می‌تواند باعث نوسانات عاطفی و رفتارهای تکانشی شود.
عملکرد غیرطبیعی مغز: برخی ساختارهای مغزی مانند آمیگدالا و قشر پیش‌پیشانی در افراد مبتلا ممکن است به‌طور غیرعادی عمل کنند.

عوامل روان‌شناختی

مشکلات دلبستگی در کودکی: فقدان دلبستگی ایمن در کودکی یا داشتن والدینی ناپایدار می‌تواند باعث ناپایداری عاطفی در بزرگسالی شود.
تجربیات منفی در کودکی: سوءاستفاده جسمی، جنسی یا عاطفی در کودکی ممکن است زمینه‌ساز بروز BPD شود.

عوامل محیطی

محیط خانوادگی ناپایدار: زندگی در محیط‌های پرتنش و با روابط سرد می‌تواند در بروز این اختلال نقش داشته باشد.
تجربیات آسیب‌زا: حوادث استرس‌زا مانند طلاق والدین یا از دست دادن فرد مهمی در کودکی، می‌تواند تأثیر زیادی در شکل‌گیری BPD داشته باشد.

تأثیرات بر روابط بین‌فردی

تأثیرات بر روابط بین‌فردی
BPD منجر به ناپایداری و تنش شدید در روابط بین‌فردی می‌شود. افراد مبتلا به دلیل نوسانات عاطفی شدید و ترس از ترک شدن، معمولاً روابطی پر از تضاد را تجربه می‌کنند. رفتارهای تکانشی و خشم ناگهانی می‌تواند به درگیری‌های مکرر و آسیب به روابط منجر شود. احساس پوچی و وابستگی افراطی به دیگران نیز اغلب مانع از حفظ روابط پایدار می‌شود.

روش‌های تشخیص

تشخیص این اختلال نیازمند ارزیابی دقیق توسط متخصصان سلامت روان است. روش‌های تشخیص عبارتند از:
مصاحبه بالینی: ارزیابی علائم کلیدی از طریق مصاحبه با فرد و بررسی تاریخچه زندگی او.
استفاده از معیارهای تشخیصی: معیارهای DSM-5 یا ICD-10 برای تشخیص BPD استفاده می‌شوند. فرد باید حداقل ۵ معیار از ۹ معیار BPD را دارا باشد.
پرسش‌نامه‌های تشخیصی: ابزارهایی مانند پرسش‌نامه‌های شخصیت مرزی (BPDQ) برای ارزیابی علائم استفاده می‌شود.
بررسی سوابق خانوادگی: تجربیات دوران کودکی و روابط خانوادگی نیز به تشخیص کمک می‌کند.
نظارت طولانی‌مدت: در برخی موارد، تشخیص نیاز به بررسی مداوم علائم طی جلسات متعدد دارد.
روش‌های تشخیص

روش‌های درمانی مؤثر

درمان BPD معمولاً ترکیبی از روان‌درمانی و در برخی موارد دارودرمانی است. مهم‌ترین روش‌های درمانی عبارتند از:

روان‌درمانی (تراپی)

درمان دیالکتیکی رفتاری (DBT): یکی از موثرترین روش‌های درمانی که به فرد کمک می‌کند مهارت‌های کنترل احساسات، تحمل استرس و بهبود روابط را یاد بگیرد.
درمان شناختی-رفتاری (CBT): به تغییر الگوهای تفکر و رفتارهای ناسالم کمک می‌کند.
درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBT): این روش به افزایش آگاهی از افکار و احساسات و واکنش‌های متعادل‌تر کمک می‌کند.

دارودرمانی

در صورت وجود علائم شدید افسردگی یا اضطراب، داروهایی مانند SSRIs یا داروهای تثبیت‌کننده خلق ممکن است تجویز شوند.

حمایت اجتماعی و خانوادگی

مشاوره خانوادگی: آموزش مهارت‌های ارتباطی به خانواده‌ها می‌تواند به بهبود روابط و کاهش تنش‌ها کمک کند.
گروه‌درمانی: شرکت در گروه‌های حمایتی می‌تواند احساس همدلی و حمایت را افزایش دهد.

تغییرات سبک زندگی

تمرینات ذهن‌آگاهی و ورزش منظم به بهبود خلق و خو و کاهش نوسانات عاطفی کمک می‌کند.

نقش مشاوره و روان‌درمانی

نقش مشاوره و روان‌درمانی
روان‌درمانی در مدیریت BPD نقش اصلی را دارد و به افراد کمک می‌کند تا ناپایداری عاطفی، رفتارهای تکانشی، و مشکلات روابط را کنترل کنند. با استفاده از روش‌هایی مانند DBT و CBT، فرد می‌تواند مهارت‌های لازم برای مدیریت هیجانات و بهبود کیفیت زندگی خود را بیاموزد. مشاوره همچنین به کاهش ترس از ترک شدن و بهبود خودآگاهی کمک می‌کند و ثبات بیشتری در رفتار و احساسات فرد ایجاد می‌نماید.
نقش مشاوره و روان‌درمانی

کلام پایانی

در نهایت، زندگی با اختلال شخصیت مرزی (BPD) می‌تواند چالش‌های فراوانی به همراه داشته باشد، اما با تشخیص به‌موقع و درمان مؤثر، افراد مبتلا می‌توانند بهبود قابل‌توجهی در کنترل هیجانات، رفتارها، و روابط خود تجربه کنند. روان‌درمانی، به‌ویژه روش‌هایی مانند DBT و CBT، نقش اساسی در مدیریت این اختلال دارد و می‌تواند به افراد کمک کند تا به زندگی با کیفیت‌تری دست یابند. حمایت از افراد مبتلا به BPD، چه از طرف خانواده و چه از طرف متخصصان، می‌تواند تأثیر چشم‌گیری در بهبود و پایداری عاطفی آن‌ها داشته باشد.
مشاوره تلفنی به شما کمک می کند تا برای حل مشکلات رفتاری و اختلالات شخصیتی خود قدمی بزرگ بردارید. با دکتر فاطمه بهرامی، روانشناس و مشاور حرفه‌ای، در هر زمان و مکان به راهنمایی‌های تخصصی برای مدیریت مشکلات فردی، خانوادگی و روانی دسترسی داشته باشید و از حمایت او در مسیر بهبود روانی و عاطفی بهره‌مند شوید. برای دریافت مشاوره می توانید از طریق دکمه دریافت نوبت و یا از طریق شماره تماس 02191692937 اقدام فرمایید.


منابع
nimh
clevelandclinic

بله، با استفاده از درمان‌های روان‌درمانی مؤثر مانند DBT و CBT و در مواردی دارودرمانی، افراد مبتلا به این اختلال می‌توانند علائم خود را کنترل کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.

مدت زمان مشاهده نتایج درمانی بستگی به شدت اختلال و میزان تعهد فرد به جلسات درمانی دارد. در برخی افراد، بهبود علائم ممکن است طی چند ماه دیده شود، اما ممکن است نیاز به درمان طولانی‌مدت باشد.

تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل ژنتیکی ممکن است نقش داشته باشند، اما محیط و تجربیات فرد در دوران کودکی نیز در بروز این اختلال بسیار تأثیرگذار است.

لیست نظرات

مهدیس صابری

من به این اختلال دچار هستم اما با کمک های دکتر بهرامی حالم خیلی بهتره

یلدا ترابی

واقعا تشخیص این اختلال سخته من خواهرم این مشکل رو داشت چند تا مرکز بردیمش تا آخر هم دکتر بهرامی تشخیص داد

محمد هادی سلیمانی

خانم دکتر بهرامی واقعا حرفه ای هستن در کار مشاوره


دکتر فاطمه بهرامی دکترای روانشناسی سلامت روان