تنگناهراسی یا کلاستروفوبیا چیست و چگونه درمان می شود؟

علائم این اختلال به دو دسته جسمی و روانی تقسیم می‌شوند که می‌توانند در موقعیت‌های مختلف شدت یابند:

علائم جسمی

تنگی نفس: احساس ناتوانی در تنفس عادی.
تپش قلب: ضربان قلب سریع و نامنظم.
تعریق بیش از حد: عرق کردن ناگهانی بدون دلیل مشخص.
لرز یا احساس سرما و گرما: ناگهان احساس گرما یا لرزش بدن.
خشکی دهان: کاهش ترشح بزاق.
سرگیجه یا سبکی سر: احساس گیجی یا عدم تعادل.
درد یا فشار در قفسه سینه: احساس ناراحتی در ناحیه سینه.
حالت تهوع: ممکن است فرد حس تهوع داشته باشد.
لرزش دست‌ها و پاها: تکان‌های غیرارادی در اندام‌ها.

علائم روانی

ترس از خفه شدن یا گیر افتادن: ترس شدید از اینکه نتواند از موقعیت فرار کند.
حملات پانیک: وقوع ناگهانی اضطراب شدید.
اضطراب پیش از قرار گرفتن در موقعیت‌های بسته: فرد ممکن است از قبل دچار استرس شود.
نیاز فوری به خروج: نیاز سریع به ترک محیط.
احساس خفگی یا ناتوانی در تنفس.
احساس از دست دادن کنترل: فرد ممکن است حس کند در حال فروپاشی است.
این علائم بسته به شرایط فرد متفاوت هستند و ممکن است از خفیف تا شدید تغییر کنند.

ترس از فضای بسته می‌تواند به دلایل مختلف بروز کند که ترکیبی از عوامل روانی، تجربیات فردی و ژنتیکی هستند. برخی از دلایل احتمالی شامل موارد زیر است:
تجربیات ناخوشایند: فردی که در گذشته تجربه‌های آسیب‌زا مانند گیر افتادن در آسانسور یا ماشین داشته، ممکن است در آینده دچار این اختلال شود.
شرایط خانوادگی و تربیتی: اگر در دوران کودکی، والدین یا اطرافیان نگرانی‌های زیادی درباره فضاهای بسته داشتند، این ترس ممکن است به کودک منتقل شود.
ژنتیک و عوامل ارثی: برخی افراد به صورت ژنتیکی مستعد ابتلا به این اختلال هستند.
ساختار مغز: تفاوت‌هایی در فعالیت مغز، به ویژه در بخشی به نام آمیگدال، ممکن است در بروز این اختلال مؤثر باشد.
فوبیاهای مرتبط: افرادی که دچار فوبیاهای دیگر مانند ترس از ارتفاع یا ترس از اجتماع هستند، ممکن است ترس از فضای بسته هم داشته باشند.
تجربیات درمانی ناخوشایند: انجام تست‌های پزشکی مانند MRI در دستگاه‌های بسته نیز می‌تواند منجر به بروز این اختلال شود.

تشخیص این اختلال از طریق ارزیابی روان‌شناختی و بررسی علائم انجام می‌شود. روش‌های تشخیص شامل موارد زیر هستند:

مصاحبه بالینی

روان‌درمانگر با فرد صحبت می‌کند تا سوابق علائم، شدت آن‌ها و تأثیرشان بر زندگی روزمره را بررسی کند.

بررسی علائم جسمی و روانی

بررسی علائم فیزیکی مانند تپش قلب، تعریق و علائم روانی مثل حملات پانیک.

مقیاس‌های اضطراب و فوبیا

استفاده از پرسشنامه‌ها و تست‌های استاندارد برای سنجش شدت فوبیا.

بررسی سوابق پزشکی

پزشکان ممکن است برای اطمینان از نبود سایر مشکلات پزشکی، سوابق پزشکی فرد را بررسی کنند.

ترس از فضای بسته با استفاده از روش‌های مختلف قابل درمان است. برخی از رایج‌ترین روش‌ها عبارتند از:
درمان شناختی-رفتاری (CBT): فرد یاد می‌گیرد که الگوهای فکری منفی درباره فضاهای بسته را تغییر دهد و واکنش‌های اضطرابی خود را مدیریت کند.
مواجهه‌درمانی (Exposure Therapy): فرد به‌تدریج و تحت نظارت با موقعیت‌های ترس‌آور روبرو می‌شود تا از ترس‌های خود فاصله بگیرد.
تکنیک‌های آرام‌سازی و مدیتیشن: آموزش تکنیک‌های تنفس عمیق و مدیتیشن برای کاهش اضطراب.
دارودرمانی: استفاده از داروهای ضداضطراب یا ضدافسردگی برای کاهش علائم اضطراب.
هیپنوتراپی: کمک به فرد برای دسترسی به ریشه‌های ترس و کاهش آن‌ها.
گروه‌درمانی: شرکت در جلسات گروهی با افرادی که تجربه مشابه دارند.
مشاوره روان‌درمانی: صحبت و پردازش احساسات با یک روان‌درمانگر.

در پایان، تنگناهراسی یا ترس از فضاهای بسته می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر زندگی افراد داشته باشد، اما این اختلال قابل مدیریت و درمان است. شناخت دلایل بروز و علائم آن اولین گام در مسیر بهبود است. با استفاده از روش‌های درمانی مناسب و تمرین‌های خانگی، افراد مبتلا می‌توانند زندگی باکیفیت‌تری را تجربه کنند و از ترس‌های خود رهایی یابند. نکته مهم این است که نباید از کمک گرفتن از متخصصان سلامت روان غافل شد، زیرا درمان‌های تخصصی می‌توانند تأثیرات ماندگارتری در کاهش اضطراب و بهبود روانی افراد داشته باشند.
دکتر فاطمه بهرامی، روانشناس برجسته، با ارائه مشاوره تلفنی به شما کمک می‌کند تا با استفاده از تکنیک‌های علمی، بر تنگناهراسی و اضطراب‌های مرتبط با آن غلبه کنید. از طریق این مشاوره‌ها، می‌توانید به صورت غیرحضوری و راحت از راهنمایی‌های تخصصی بهره‌مند شوید. برای دریافت مشاوره می توانید از طریق دکمه دریافت نوبت اقدام کنید.


منابع
clevelandclinic
wikipedia